نقش انسان در نگارگری ایرانی با تأکید بر ترسیم نگاره کودک در دوره های تیموری و صفوی - پروژه عملی: نگارگری روایی برگرفته از نگارگری تیموری و صفوی با تأکید بر نگاره کودک

پیکره نگاری انسان در نقاشی ایران، متأثر از عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی و مذهبی ادوار تاریخی، متغیر بوده و نگارگران خواسته یا ناخواسته پیکره پردازی خود را با این عوامل همسو می کردند. در نگارگری دوره های تیموری و صفوی، تحت حمایت و نظارت حاکمان، فُرمهای انسانی نیز مانند دیگر عناصر، دچار تحول و دگرگونی شد. هدف حاکمان تیموری از فعالیتهای فرهنگی، هنری و مذهبی، جلب اعتبار و اشاره به قدرت و مشروعیت حکومتشان بود و تولیدات هنری دوره تیموری، در ارتباط با فرهنگ و مذهب تکامل یافت. وضعیت مذهبی دوران صفوی نیز وجه بارز تمایز آن با دیگر حکومتهای ایران بود و تأثیرات بسزایی بر نگارگری این دوران گذاشت. در ادوار تیموری و صفوی با برپایی دولتهای نیرومند مرکزی و فراهم آمدن آرامش و رفاه اجتماعی، کودکان نیز از امنیت، آسایش و آموزش بهتری برخوردار شدند و حضور بیشتر آنها در پیکره پردازی نگاره های بر جای مانده از نسخه های خطی مصور این ادوار قابل مشاهده است. در این پژوهش 46 نگاره در موضوعات مذهبی، تاریخی، ادبی از جمله شاهنامه و خمسه نظامی و بوستان و گلستان سعدی و هفت اورنگ جامی، که همگی دارای تصویر کودک را می باشند، از دو دوره ذکر شده مورد بررسی قرار گرفته است . علت این انتخاب، شناسایی ویژگیهای نقش کودک و جایگاه بصری آن، می باشد . با بررسی این نگاره ها درمی یابیم که هنرمندان دوره صفوی بیشتر از نگارگران دوره تیموری از تصویر کودک در آثارشان استفاده کرده اند و بیشتر این نگاره ها، با الهام از موضوعات ادبی ، که نگارگر از آزادی بیان بصری بیشتری در مصور سازی آنها برخوردار بوده، می باشند . نگارگر ،کودکان را در بطن زندگی اجتماعی مردم آن روزگار به تصویر کشیده و در اکثر نگاره ها مضامین اخلاقی، عرفانی در ورای نقش پیکره کودکان مد نظر بوده است .